Trong thời gian nầy ai hay sách báo nào bàn về tình tâm giao họ lấy làm hân xướng để tiếp chuyện, để đọc say mê. Hay lòng họ đã úng đã ung từ lâu bây giờ trong câu chuyện dùng mánh lới cáo già hâm lại để nhử mình. Bạn không bao giờ yêu ai mà không đã tận hiến.
Trong mục nầy tôi muốn cùng bạn tìm coi cuộc đời bạn đi về đâu: Tôi muốn hỏi lý tưởng của con người bạn. Bản năng được làm thỏa mãn nhất vì mạnh bạo nhất dễ bị khêu gợi nhất là bản năng tính dục. Phán đoán họ dưới góc cạnh đức thanh khiết, ta thấy họ thủ phần hơn về cứu cánh con người trội hơn các kẻ khác.
Cái vui của họ là vui xác thịt đầy sự ồ ạt, lo âu, xao xuyến có khi pha mùi nghi kỵ, ghen tương, oán thù. Tân hồn bạn ờ trong một tình thế thực rùng rợn. Người ta thấy họ lố bịch, quá trớn, nông nỗi làm sao ấy.
Điều đó lạ mà điều nầy lạ hơn: là khi người yêu gặp trai, già mồm mép chối, nói đủ thứ lý do để biện hộ và nếu thấy mình vô lý thì êm dịu rót vào tai chồng những lời mật mía thì sau cùng chinh phục lại được tình yêu. Khủng hoảng nầy nguy hiểm nhất trong các cuộc khủng hoảng tâm lý bạn trai. Ngoài mục đích đối thiên và phượng tự, là chuẩn bị toàn phúc vĩnh cửu cho cõi lai sinh, bạn trai có trách nhiệm làm chồng, làm cha, và những công tác xã hội trong cộng đồng xã hội.
Cũng có một số bạn trai ngu đần, điều nầy không ai chối. Có rất nhiều mâu thuẫn đáng tiếc của ái tình, bạn trai biết lắm. Thưa em, cũng tại vì em, tại vì con chúng ta, vì dân tộc, nhân loại, mà tôi đã từ khước bao nhiêu cuộc trêu ghẹo lẳng lơ bị cám dỗ, bởi thú tính, bởi tuổi nông nỗi giữa thời đại hiểu yêu là giỡn với ái tình.
Trước khi dứt mục nầy tôi xin kể cho bạn trong những hậu quả đáng khiếp của kẻ giỡn ái tình. Cái mà người ta gọi là hăng hái ở họ nói lên bản năng hiếu động của họ. Tôi lại mừng cho bạn vì khi yêu bạn được người yêu trả lại bằng mối tình đầu nồng thắm.
Hãy tìm những liều thuốc khác, những bạn thánh đức, thông minh, bặt thiệp. Nhưng thưa bạn tôi biết sớm muộn vấn đề nầy sẽ đặt ra cho bạn, đặt ngay trong tâm hồn bạn. Họ trộn nào khăn mũi với tập viết, hình cô nầy cậu nọ với bàn chải, đèn pin, thuốc đau bụng.
Có nhiều công việc ngoài sức lực của họ, họ làm mắc cỡ nữa, mà nếu biết nói phải trái họ vẫn tích cực thi hành. Trong giới nam hay nữ cũng vậy, mười kẻ có ưu điểm thì có một vài mang khuyết điểm. Người ta đã nhân danh tự do, giao thiệp rộng, giải trí, học tập thiên nhiên mà giết hại bao tâm hồn trong trắng.
Chính Augustin và Rousseau đã qua thời kỳ mua bán thứ tình nầy. Đàn bà không phải họ thích cái khổ của lộn xộn đâu, nhưng bảntính họ chịu được và vấn đề tìm tịch mạc để suy tưởng họ không đặt. Bạn có tin trước bạn và tôi có hằng trăm nghìn tâm hồn nhận xét hơn ta.
Ơû thời nầy, sự tự do được quá đề cao. Chí dục bao giờ cũng cần thiết cho mọi hạng người trong nam giới. Trong chương sau tôi sẽ bàn rộng vấn đề nầy.